FATTOHHON.COM
« Все новости
Ўзбекистон Халқ артисти, устоз санъаткор Ғуломжон Ёқубов йиллар давомида миллионлаб мухлислар орттирган, севимли халқ санъаткори. Унинг мухлислари ўзи каби доимо ёш, ҳаётга ташна, самимий инсонлар.
Санъаткор қўшиқларидаги жўшқинлик инсонни фақат севишга ва яшашга ундайди.
- Ижодда, санъатда ҳар томонлама муваффақиятингиз сири нимада?
- Меҳнатда, ижод қилишда, битта жойда тўхтаб турмасликда ва янгилик излашда! Нимани талаб қилишаётган бўлса, ўшанга қараб жавоб бериш ва замонга қараб юришда!
- Қўшиқларингизга мавзуни қаердан оласиз?
- Қўшиқларнинг мавзуси ёзилади! Мана шоирлар ёзади. Шоирлар шеър ёзиб, менга беришганда, қарайман. Шеър ўзимга маъқул бўлса, сўзлари менга тегса, кейин уни қўшиқ қилишга ҳаракат қиламан.
- Демак, сиз учун биринчи навбатда шеър экан-да, баъзилар биринчи навбатда мусиқага шеър ёздиради?
- (қатъий) Йўқ! Мусиқага шеър қўйилмайди, чунки мусиқа тайёр бўлмайди ҳеч қачон! Аслида шеърга қараб, мусиқа қилинади. Лекин, (ўйланиб) билмайман, ҳозир шунақа бўлиб кетган-ки, бор мусиқани олишиб, шундоқ сўзни, ўша мусиқани эшитиб туриб қўйишади. Чунки, ўша бор мусиқа туркча, ё арабча, европача бўлади. Ўшаларни олишиб, шунга мослаб туриб, қўшиқ қилишади. У энг ёмон нарса, бу ўзбек санъатни орқага тортади, деб ўйлайман. Чунки, ўзи ижод қилмайди. "Тайёрга айёр" дейилади-ку, худди шунақа сифат иш кўришяпти. Бу келажакда яхшиликка олиб бормайди. Бу фақат ижодини орқага тортади, ундан кейин мана шунга ўрганиб қолади. Янгилик қилишдан бош тортади ёки янгилик қилишга дангасалик қилади. Тайёр нарсага ёпишиб, тезроқ шуни чиқаришга ҳаракат қилади. Унақа инсонларни, ижодкор инсон дейилмайди.
- Қайси шоирларни шеърларидан кўпроқ фойдаланасиз?
- Мен ҳамма шоирларни шеърларидан фойдаланаман. Менга ёшми-каттами фарқи йўқ. Менга сўз ёқса, айтавераман.
- Мана сиз ҳалигача жонли ижро этасиз? Ҳалигача овозингиз тембри ўзгармаган. Сиз бунинг сири нимада деб ўйласиз?
- Ҳа, жонли ижрода айтаман. Бу ҳам ўша мактабдан деб ўйлайман. Чунки, фундамент, асос деймиз. Иморатда агар таги баққуват бўлмаса, албатта йиқилади. Иморатни ҳам фундаменти қанча бақувват бўлса, иморат шунча баққувват, умри узоқ туради. Ўша сабаб, фақат илдиз бақувват бўлиши керак! Дарахтнинг ҳам илдизи бақувват бўлса, шохини ушлаб туради. Бўлмаса у йиқилади. Мана ижод ҳам худди шундай! Агарда ўзида илгаридан, шу нарсани мужассам қилмаса, овози ишламаса, бўлмайди. Мана шундай, ўша вақтда йигирма, ўн йилнинг ичида, мустаҳкам овоз бўлиши мумкин. Устозлар билан ишласа, ўзи ишласа, амалиёт билан бўладиган нарсалар булар. Ҳозирги пайтда эса, нега бундай бўлмаслигини, тушунтириб бераман. "Фонограмма" деган нарса, бу фақат дангасаликка, фақат овозни ўтиришига олиб келади. Мисол учун, жисмоний тарбия, спортда, футболда бир кун тренеровка қилмаса, эртасига яхши югура олмайди. Ёки скрипкачилар ҳар куни 5-6 соат чалмаса, қўли чиқиб кетади. Овоз ҳам худди шунга ўхшаган нарса! Чунки, овозни ишлатиб турмаса, у ҳам албатта тўхтайди, ҳар куни ишлатиб туриш керак! Чунки, фонограмма дегани битта айтилиб, 10 марта ёзилиб, қийма-қийма қилиб ёзилиб, у йиғилиб, шунга оғзини қимирлатиб турилади. Овоз ишлатилмайди. Ана у овозни йўқолишига олиб боради. Ижодкор қўрқоқ бўлиб, жонли айтишга чўчийдиган бўлиб қолади. Агар ҳозир шу фонограмма айтадиган болаларга, "битта ашула айтиб беринг" дейилса, у айтиб бера олмайди. Чунки қўрқади, овоз ўрганмаган. Шунинг учун, фоногарамма ашулачиларга фақат душманлик қилади, холос, назаримда.
- Баъзиларида ўзингиз ҳам фонограммадан фойдаланасиз-ку.
- Энди иложи йўқ. Ҳозир мана фойдаланмасдан иложи йўқ! Лекин, масалан мендан ташқари, ҳамма шунақа бўлганда ёки ҳамма эмас, бир 30 фоизи, шунақа бўлганда эди... Мен ҳам "жон" деб, ҳеч қанақа фонограмма ишлатмас эдим! Чунки, у ерда овоз режиссёри бор, мусиқачилар албатта шарт. Мисол учун, ҳар куни мусиқачилар қайтариши керак. Мусиқачиларни топиш эса, қийин ҳозир. Ундан ташқари, мусиқачилар ҳаммаси ўқийдиган болалар, ёки мисол учун, булар ҳар куни банд бўлиши керак. Бир ой, икки ой тайёргарлик кўришлари керак. Тайёргарлик бир-икки ойдан кам бўлса бўлмайди. Битта концерт учун, икки ой тайёргарлик ҳам камлик қилади. Бундан ташқари, ҳозир овоз операторлари бунга мослашмаган. Улар фонограммага ўрганишди. Чунки, улар овозни ишлатишса ҳам, фонограмма бўлса ҳам, ўша пулни олишади. Ёки бўлмаса, жонли ижро бўлса ҳам, ўша пулни олишади. Уларга қизиғи йўқ! Ундан кўра, фонограмма ишлатгани маъқул уларга. Тўйда ҳам худди шундай. Тўйда биров жонли айтаман деса, ўша қўяётган инсоннинг жаҳли чиқиб кетади. Чунки, унга ҳамма созга, яна ярим соатдан кам вақт кетмайди. Шунинг учун ҳам, ҳозир фақат (3 марта таъкидлаб) фонограмма, фонограмма фонограмма, авжига чиққан пайти!
- Сизнинг даврингизда фақат жонли ижро бўлган. Сиз ўзингиз қандай фонограммага мослашдингиз? Чунки, фонограммага ҳам мослашишни ҳам қийин деб айтишади.
- Энди, "замон сенга боқмаса, сен замонга боқ" дейди. Мослашмасдан иложи йўқ экан! Мен бир неча концертларимни, бундан олдинги концертларимнинг ҳаммасини жонли ижрода қилганман! Лекин, уни қадрига ҳам етишмади. Мана шу концерт жонли ижро этилди, мана бу жонли ижро дейилмади. Ёки, мисол учун, жонли ижро билан фонограммани ажратишгани ҳам йўқ! Мисол учун, эшитувчи онгли даражада, талабчан бўлса бу нарса бўлиши мумкин. Ҳозирги эшитадиган инсонларга эса, барибир! Ҳозир бунақа айтяптими, унақа айтяптими? Жонли ижро билан фонограмманинг фарқи, фонограммада ҳамма нарса мужассамланган! Ҳамма нарса жой-жойида, ўша мусиқачилар бўлган, ҳаммаси қулоққа яхши жаранглайди. Лекин, эшитувчи билан ижрочининг орасида очиқ мулоқот бўлмайди! Агар очиқ мулоқот бўлса, жуда ҳам чиройли концерт ўтади. Лекин, бизга шу нарса тайёр эмас. Олдин, ҳамма санъаткорлар ҳеч қачон фонограмма ишлатган эмас! Мени давримда бўлса, ҳамма мусиқачилар ўтирар эди. Мисол учун, импровизация деган нарса бор. Масалан, ўша пайтларда бир созга илҳом келиб қолади. Ёки ўша ашулачи, илҳоми келиб, ўша айтган пардасидан, бир парда баланд айтиши мумкин. Инсонларни қарсагига, талаб қилишига қараб, яна бошқача вариантда ҳам айтиши мумкин. Энди фонограммада эса, битта қолипга тушиб олиб, шу нарса қайтарилаверади. Бир тарафдан ашулачига ҳам осон. Тингловчи, магнитафонни қандай тингласа, шунақа тинглаб кетаверади.
- Демак, хонанда жонли куйлаши қайсидир маънода тингловчига ҳам боғлиқ экан-де?
- Албатта боғлиқ. Тингловчига жуда катта боғлиқлик тарафи бор. Тингловчи талаб қила олсагина, талаб қилсагина, мисол учун, "биз мазза қилмоқчимиз, ёки бўлмаса фонограмма эмас, очиқ жонли овоз эшитиш учун келдик" деса, у бошқа гап.
- Демак ҳозирги кунда тингловчи талаби йўқ, демоқчисиз?
- Йўқ. Умуман йўқ! Агар талаб бўлганда эди, тўйга ашулачини фонограмма айтадиганини киргазмас эди, чақирмас эди. Ёки чақирган тақдирда ҳам, агар фонограмма айтиб алдаганда ҳам, бир-иккитаси чиқар эди-да, "нима айтяпсан, бизлар жонли овоз эшитгани келганмиз" деса, ўшанга қараб иш бўлар эди. Унақа нарса йўқ! Шунинг учун, ашулачиларни бир хиллари микрофонни қўйиб, бу ёқдаги одамлар билан гаплашиб ҳам тураверади, гапириб ҳам юбораверади. Фонограмма эса, бу ерда кетаверади. Ана сизларга жонли гувоҳ! Мен айтмоқчиманки, бу нарса оммавий, қачонки шунга оид бир қарор чиқади. Қарор чиқсагина, шунақа бўлган тақдирдагина, унда ҳамма бир хил бўлиб, мисол учун, унда ҳақиқий овозлар кўриниши мумкин, назаримда.
- Сизни овозингизни сақлаш учун диета қилади деб, ҳам айтишади...
- Овоз диета қилганга қарамайди! Овозга диетанинг ҳеч қандай алоқаси йўқ. Аксинча, диета қилган инсонни кучи бўлмайди. Овозда ҳам кучи бўлмайди. Мисол учун, опера айтадиганлар жуда баланд айтишади. Италянча опера айтадиганлар, улар бақувват-бақувват инсонлар. Уларга куч керак бўлади. Диета қиладиган одамда эса, куч бўлмайди.
- Унда бирор машқ қилиб туриладими?
- Машқ, бу ҳар куни қўшиқ айтиш. Фақат овозни ишлатиш керак. Бу ерда бошқа нарса йўқ.
- Лекин, бир хиллар овозни кўп ишлатса, овоз кетиб қолади, деб ҳам айтишади?
- Ҳа, энди у мактабга боғлиқ. (самимий) Уни фақат ашулачилар биладилар. Чунки, томоқдан айтиш бор, қориндан айтиш бор. Томоқдан айтадиган одамлар тез чарчайди, куч томоғига тушади. Қорнидан нафас олиб айтадиганлар эса, чарчамайди.
- Сизни ўзингизда-чи?
- Мен ўқиганман. Мен ахир (кулиб) Санъат институтини битирганман. Мен вокал бўйича ўқитувчида ўқиганман. Мени қанча ўқитувчиларим бўлган! Мен ўша керакли дарсларнинг ҳаммасини олганман. Шунинг учун ҳам, ҳозир мен 80 йилларда қанақа овоз билан ижро этаётган бўлсам, ҳозир ундан ҳам ҳозир баландроқда айтаман. Ҳеч қанақа қўрқмайман, бемалол ижро эта оламан. Чунки, ҳозирда мени овозим, яна ўзини гўштини, яна ўзини атрофига олган.
- Илк мувафаққият келтирган қўшиғингизни эслай оласизми?
- 75-76 йиллардаги "Нилуфар" қўшиғим! Ундан кейин "Кулиб чиқсанг", "Тикилиб-тикилиб" қўшиқлари. Булар, 78 йил чиққан, мана шунақа қилиб кетаверган. Ҳозир яхши, бизда тез қўшиқ ёзишади. Илгари, жуда қийин эди қўшиқ ёзиш. Шунинг учун, кўплари ёзилмай қолиб кетган. Концерт жонли бўлгани учун, уни ёзишмаган. Кўп қўшиқлар ижро этилиб, қолиб кетган. Мисол учун, ҳар концертда 5 -10 та қўшиқ янги ижро этилса, кейингисига тингловчилар, яна янги ашула айтади, пойлаб келарди! Уни қайтарсангиз, "эй, олдингисини қайтарди" деб айтишарди. Ҳозир эса, битта нарсани бир йил қайтаради, икки йил қайтаришади, ўн йил ҳам қайтаришади. Лекин, тингловчилар эшитаверадилар! Фарқи ана шунда! Замон ўзгаргани йўқ. Тингловчиларнинг онги ўзгарди, ёки бўлмаса қулоқни мана шунақа нарсага ўргатишди. Илгариги тингловчилар билан, ҳозирги тингловчиларнинг анча фарқи бор.
- Лекин, бир хиллар, айтишадики, ҳозир замон жуда тезкор ҳар 3-4 кунда янги қўшиқ чиқариб турмаса, одамлар сени эсдан чиқариб юборади ёки....
- Йўқ. Чиройли нарса бўлса, барибир хит бўлади. Бунинг учун юракни сал бўлса ҳам, қитиқлайдиган нарсани топа олиш керак. Қўшиқ инсонларнинг юрагига етиши керак, шундагина узоқ умр кўради. Ҳозирги ҳамма қўшиқлар эса, бир-бирига ўхшаган. Масалан, ҳозир радиони эшитсангиз, 10 та қўшиқдан 8 таси бир-бирига ўхшайди. Овоз ҳам бир хил. Ким айтаётганини ҳам билмайсиз. Тўғрими? Ҳаммаси бир хил. Ҳатто, мен ўзим қўйиб, эшитсам, санъаткор бўла туриб, билмайман, "эй ановими" дейман. Бундоқ қаралса, бошқа одам бўлади. Мусиқаси ҳам бир хил, ашула ҳам. Шу сабаб, бундай қўшиқлар кўп яшамайди.
- Сиз ўзингиз қайси йўналишда ҳечам қўшиқ айтмагансиз?
- Ҳамма йўналишда айтганман. Мана эстрада йўналишида айтмаган эдим, 15-20 йилдан бери эстрада йўналишига ҳам кирганман. Классика ҳам, мақом ҳам айтаман. Ҳаммасини айтаман. Мен ҳеч бирини ажратиб олмайман. Халқ йўлида ҳам, эстрада йўлида ҳам айтаман.
- 1 март куни таваллуд топгансиз. Ҳар 1 март куни мухлисларингизга концерт берасиз. Шу кунларда сиз-ку, уларга совға берасиз. Чунки, концертингиз уларга катта совға. Уларнинг сизга эсда қоларли совға қилишган пайтлари ҳам бўлганми?
- Энди, мен концертга совға олмайман биринчидан. Мен шунчаки ўзимни туғилган кунимни, кўпчилик билан баҳам кўришга ҳаракат қиламан. Яъни, қандай баҳам кўриш, тингловчиларга янги қўшиқларни тақдим қилиш! Бошқа мақсад йўқ! Мен улардан совға кутмайман. Янги қўшиқларни олқишлар билан қабул қилишлари, менга катта совға бўлади.
- Нима учун бир неча кунлаб концерт бермайсиз, дейлик фақатгина икки кун?
- Тўғри, нега 2 кун қўйдингиз, нега кўп қўймадингиз, деб ҳам кўпчилик сўради. Мен бу нарсага ҳам жавоб бериб кетишим керак. Энди, мисол учун, балки шу 2 кун менга етади, назаримда. Чунки инсонларни оғзида нимадирни мазаси қолиши керак! Эртага шу ҳақида гапирганда, "Вой, зўр бўлди концерт, вой яна қилса бўларди" деган гаплар, мен учун қанақадир чиройли совға! Мисол учун, "Вой, шунча концерт қилди, қаранг бетайин-ку, нимага кераги бор, шунча концертни, одамларни мажбур қилиб" деган нарсани кўп эшитганман. Ўша нарсалар керак эмас! Мисол учун, санъаткор фақат ўзини мавқейини ушлаб туриши керак, деб ўйлайман. Озгина-ю, созгина! Ёки бўлмаса, ўша бор кучимни мен 2-3 кунда бера оларман. Ҳар куни битта нарсани қайтараверсангиз, мисол учун ўзингизни ҳам меъдангизга тегиб қолиши мумкин. Ҳар куни бир хил бўлаверса, менга қизиғи... (ўйланиб) Билмадим, балки қизиғи бордир? Менда бунақа нарса бўлмагандир, шунинг учун, шунақа нарсани қабул қила олмадим. Масалан, яна қилишим мумкин эди. Йўқ, лекин мен у нарсани қилмайман. Мана ким кузатиб келаётган бўлса, дейлик, мана бу йилги концерт, мана шундай бўлган бўлса, концертларни ҳаммасида ўзгариш бўлмасдан иложи йўқ. Мана олдинги йилги концертда кўрганлар билишади, хонандалар билан чиқилди. Улар мени қўшиқларимни ижро этишди. Энди ҳозир бу 2012 йилги концертда, ундан фарқли равишда, умуман бошқа нарса бўлиши керак эди! Шу нарса бўлди. Чунки, мен битта ўзим кўрсатишим керак. Олдинги концертга келган одамларга, агар маъқул бўлмаганда, бу йилги концертнинг даражаси паст бўлса, "эй, уни концерти ўша хонандалар билан яхши бўлган экан-де, бу ўзи чиққанида ҳеч нарса бўлмади, ҳа энди бўпти-де, чиқмаса ҳам бўлар эди" деган фикрни ҳам айтиб кетишар эди. Тингловчиларга маъқул бўлганлигидан хурсандман. Мен фақат шу нарсани ҳоҳлар эдимки, шу ўзгаришларни тингловчиларга маъқул қилиш, қўшиқларни етказиш. Балки, шу нарсани уддасидан чиқдик ва бунга эришдик, Худога шукур. Бу нарсани кўпчилик гапиргани учун ҳам айтяпман. Мен ўзимни мақтасам (кулади) бўлмас, лекин кўпчиликни фикри, шунақа бўлган. Мана атрофда бўлганлар, концертлар бўляпти, кўришяпти солиштиришади-да. Барибир, одамлар концертларга тушгандан кейин, бир-бири билан гаплашади-ку ахир, солиштиради. Шунинг учун ҳам, санъаткор билади-ки бугун кундаги нарсани эртанги кунда янгиланиб кўрсатиш зарур. Бир жойда тўхтаб қолмаслик керак, мақсад шу.
- Бугунги кунда баъзи ёши катта санъаткорлар, ўзларининг ортидан ёшларни эргаштиришнинг ўрнига, ўзлари уларнинг ортидан эргашиб кетаётганларига баъзида гувоҳ бўламиз. Сиз бу ҳақида нима деб ўйлайсиз?
- Масалан, мен ёшларга эргашди деганда, мен ўзим фақат уларнинг шижоати-ю, куч ҳаракатинигина олишим мумкин. Лекин, ижодини эмас! Мен уларнинг ижодида, мисол учун, ўта кетган, бундоқ бир олға кетаётган, бир нарсани кўраётганим йўқ, деб ўйлайман. Масалан, шу бир-бирини қайтариш, ёки бўлмаса чет эл ашулаларидан фойдаланиш, туркчага ўзбекча сўз қўйиш кабилар. Булар ижодга кирмайди. (ҳайрон бўлиб) Мен улардан нимасини оламан? Балки улар олаётгандир? Бировни ҳеч қачон ёмонлаган эмасман, ёмонламайман ҳам! Чунки, мени унақа одатим йўқ! Фикрим, ким қанақа ҳоҳласа, санъат оламида шуни қилишяпти ҳозир. Лекин, унга назорат ёки бошқа бир нарсалар йўқ. Шунинг учун, балки уларнинг ўзига ёқаётгандир шу нарсалар, балки шу нарсалар томошабинлар томонидан талаб қилинаётгандир? Ижодда ёшлар ҳоҳлаётган нарсани ижро этиши, бу ёмонликка кирмайди, деб ўйлайман. Мисол учун, шу йигит набирамдек бўлса ҳам, шу мени ашулаларимни эшитишини ҳоҳлайман. Ёки, бўлмаса хиргойи қилиб, такрорлаб юришини ҳоҳлайман. Лекин, мен бунга ўшаларнинг йўли билан эмас, бошқа, ўзимнинг йўлим билан маъқул бўлишга ҳаракат қиламан! Чунки, ўзимни ёшимда, ўзимнинг қўшиқларим билан уларга маъқул бўлишга ҳаракат қилишим керак. Балки уларнинг тушунчаси бошқачароқдир? Энди, мен бировни муҳокама қила олмайман. Бировнинг ортидан гапирмайман ҳам! Лекин, замонга қараб юрса ҳам, ёмон бўлмайди, назаримда. Мисол учун, майли ёшлар нимани талаб қилаяпти? Ўшанга қараб, уларнинг талабига қараб, нима эшитяпти, деб, лекин, кўр-кўрона қилиб эмас, ўзининг ҳақиқий ижодий мақсулотини бера олиш керак, деб ўйлайман. Ана шунда тўғри бўлса керак.
- Ҳозирги кундаги ёш санъаткорларни қайси жиҳатларини, сал санъаткор номига мос эмас, деб ўйлайсиз?
- Энди бу ёшларда (кулиброқ) қон қайнайди, (кулиб) ўзини ёшлигига боради. Биз ҳам ёш бўлганмиз, балки биз ҳам шунақа бўлганмизми, билмайман (кулади). Энди кўп нарсалари ўша одоб-да, ўзини йўқотиб қўяди. Масалан, тез 2-3 та қўшиғи танилиб, одамларга ёқса, бирдан ўзгариб қолади. Гапириши ҳам ўзгаради. Озгина пули кўпайса, унда яна ўзгаради. Кейин ҳамма қараганда, "эй анови фалончи" деса, уни фикри бузиладими, "юлдузлик касали" деймиз-да энди. Шу нарсага кўпроқ дучор бўлишяпти. Ундан кейин, булар "мен фақат бугун чиқдим, эртага ҳам шундоқ кетдим шунақа" деб ўйлашади. Ҳаёт эса бундай эмас. Ҳозир рақобат кучли. Мисол учун, кетма-кет хонандалар чиқиб ётишибди, инкубатордан чиққандай! Оддий одамдан, менимча ҳозир қўшиқчи кўп! Бу тўғри гап! Шунинг учун айтаманки, бу 4-5 йилда яна қандоқ келган бўлса, шундоқ кетяпти. Етиб борса, 5-6 йилга боряпти, кейин шундай қандай бўлса, шундай яна кетишяпти. Санъатни мустаҳкам эгаллаш, ёки бўлмаса, мисол учун "менга пул ҳам иккинчи даражали, мен ҳақиқий санъаткор бўлишим керак" деганлари кам! Ҳозир улар биринчи ўринга пулни қўйишяпти, иккинчи ўринга обрўни қўйяпти, учинчи ўринга ҳамма бирдан танилиб, бирданига юлдуз бўлишни ҳоҳлашяпти. Бирданига ҳеч нарса бўлган эмас, бўлмайди. Боя айтганимдек, фундаменти бўлмаган иморат ағдарилади. Лекин, ҳозир маблағсиз ҳам иш битмайди. Мисол учун, қўшиқни студияда ёзишга, бу аранжеровка деймиз, бастакор деймиз, "айлантириш"ларга, маблағ зарур, чунки буларнинг ҳаммаси пул. Финанс бўлмаса ҳам бўлмайди. Ҳозирги ёшлар, ҳозир битта қўшиғи томошабинларга маъқул бўлиши учун ҳам, анча меҳнат қилишлари керак. Агар маъқул бўлиб қолса, ундан кейин тўхтамаслиги керак, яна ундан кейин, яна, яна, яна ижод қилиши керак. Бунақа нарса, эса афсуски, бўлмаяпти. Чунки, ёки ўзининг ҳаракатсизлигидан, ижод сустлигидан, балки ўша маблағ топа олмаганидан, кейин қолиб кетяпти. Энди битта бастакор биттасига ёзса, ўнта яхши нарса чиқиши қийин бўлади. Бу ижод! Ўнтадан битта яхши чиқади. Масалан, бастакорда ҳам йигирматадан битта чиқади. Лекин, ҳаммаси бир хил бўлгандан кейин, "фалончи яхши ёзади" деб, ўшанга борса, уникини ҳам, кейин буникини ҳам ёзиб бераверади. Сўзи бошқа, лекин мусиқаси бир-бириникига ўхшаб қолади. Ўшандан бир хиллик келиб чиқади. Шунинг учун, овоз ҳам, қўшиқ ҳам бир хил бўлиб қолади.
- Сизнинг шахсан ўзингизни машҳурлик қанчалик ўзгартирди, нима деб ўйлайсиз?
- (самимий) Мени машҳурлик ўзгартира олмаган. Чунки, бизнинг олдимизда катта-катта қўшиқчилар бор эди. Комилжон Отаниёзовни кўрганман, Фахриддин Умаров устозим бўлганлар, Ориф Алимақсудов, Орифхон Ҳотамовлар жуда буюк санъаткор эдилар. Расул қори, Юнус Ражабийлар бор эдилар. Ҳаммасидан озгина-озгина бўлса ҳам, ўрганганман. Чунки, уларда осмонлик, унақа "юлдузлик" йўқ эди. Уларнинг сўзи, фақат камтарлик эди. Шундай катта санъаткорлар орасида ўсганман, улардан кўп нарса олганман. Бошимизга танқидий нарсалар ҳам кўп бўлган. Бунинг учун, ҳеч хафа бўлган эмасман. Танқид инсонни ўстиради, янада юксалтиради. Камчилигини айтса хафа бўлган одам, яхши бўлмайди. Мисол учун, мен ҳаммага ёқаман деб, ўйламайман. Ҳаммага бирдек ёқмайман, тўғри. Мисол учун ўнтадан балки, учтасига ёқсам ҳам, Ўзбекистоннинг халқи кўп. Масалан, фалончи қўшиқчини "ёмон" дейишяпти. Ёмон деса, ўша қўшиқчи "яхши" нарса қилсин. Мисол учун, менга "мана шу ашулангиз менга ёқмади" дейишса, хафа бўлмайман. Демак, нимадир камчилиги бор, ёки нимасидир ўшангга тегмаган. Бошқа инсонга эса ўша нарса ёқади. Шунақа-да, ҳа энди беш қўл баробар эмас, дейди-ку. Шунинг учун, "йўқ менда бўлмаётган экан, бўлди" деб йиғиштириш, ёки тушкунликка тушиш, "йўқ, менда бўлмади" деган нарсани, мен тушунмайман. Негаки, астойдил ёпишган инсон, барибир эришади! Лекин, бунинг машаққати жуда ҳам қийин. Чиқиб олиш осон, мана бир ёки иккита қўшиқ билан хонанда танилиб қолади. Ўзи қўшиғини 2-3 марта айлантиргандан кейин, бир ёки икки йил ичида «фалончи» бўлади. Лекин, бу номни ушлаб туриш қийин. Майдонда туриш, рақобатга чидаш қийин. Шунинг учун, умуман осмонлик, манманлик қолиб кетиши керак. Фақат ўз меҳнатини, ижодини ўйлаши керак. Ҳозир эса, тескариси бўляпти. Бир кўриниб қолса бўлди. Юриш-туриш бошқа бўлиб қолади. Энди, уларни тушунмайман. Балки бизларда бундай бўлмагани учундир? Мен, лекин кўпларига айтаман, очиқчасига айтаман, лекин, қанақа қабул қилади, ўзи билади. Ё орқамдан гапириши мумкин, ёки ростдан ҳам, шунақа, дейиши мумкин. Мен кўпига маслаҳатлар берганман. Бир хиллари қилди, бир хиллари умуман қилмади. Улар ўша маслаҳат берганларим ҳам, ҳозир майдондан чиқиб кетишди. Ўша айтганларимни қилишмади. Ўзларининг билганларини қилишди, қулоқ солишмади, ҳозир мана энди улар санъатда йўқ. Мен ҳозир уларни исмини айтмайман, улар ҳозир айтаётганларимни ўқишса, ўзлари, "менга айтгандилар" дейишади. Ўзи билади, бошқага айта олмайди. Мен у инсонларни кимлигини айтсам бўлмайди. Шунинг учун ҳам, кўпни кўрган одам гапирса, тўғри дейилади. "Кўп кўйлак йиртган" дейилади, чунки, ҳар ҳолда билади, ҳаётни кўпроқ кўрган, ўша нарсани маслаҳат бера олади. Агар ўсаман деса, ўзимнинг йўлимда бораман деса, озгина бўлса ҳам, кўпни кўрган инсонларнинг гапига қулоқ солиш керак, деб ўйлайман. Мана ҳозир битта йўлга тушиб олиб, ўша йўлдан чиқа олмайдиганлар кўп. Ўзи ҳар битта инсон бошида бировга эргашади, эргашиши керак, чунки, энди юраётган бола ҳам, кимнидир қўлидан ушлайди, бу табиий. Лекин, ўзи ҳам вақти келиб, албатта ўзининг йўлини топиши керак! Кимдир бўламан деса, таниламан деса, овозини биров эшитиб "фалончи"га ўхшаган демаса, ўзининг йўли бўлиши зарур.
- Ҳозирги ёш санъаткорлар орасида, сизни ўзингизни эътиборингизни тортганлари ҳам борми?
- (самимий) Бор, лекин уларни санаб ажратсам, бир-биридан фарқ қилган бўлиб қоламан. Ўзимга маъқул бўладиганлари бор. Энди уларни фалончи-фалончи десам, мен ҳаммаси билан кўришаман. (сал кулиброқ) Унда ажратиб қўйган бўламан-ку. Бу гапларим оммавий бўлса, мисол учун тинглашса, ҳаммага маъқул бўлса қилсин, бўлмаса йўқ-де. Бировни камситишни ҳоҳламайман. Лекин, ўзлари шундан хулоса чиқариб олишса бўлади.
- Мисол учун, ҳозир устоз санъаткорлар, таниқсиз хонандалар, ёш хонандалар билан дуэт айтишади. Лекин, шуларнинг ичида хато қилиб қўйиб, кейин шуни тан олиб, "мен бекор айтган эканман" деганлари ҳам бўлади. Мана сизни ҳам, сал таниқли бўлмаган, ёш хонандалар билан ҳам дуэтларингизни кузатдик. Сизда ҳам, шунақа хато қилиб қўйишдан ёки мавқеингизни бироз йўқотиб қўйиш тарафларини ўйлаб, қўрқув бўлмаганми?
- Йўқ. Мен бундан қўрқмайман, чунки, мисол учун, мен ижро этаётган овоз биринчи навбатда талаб қилганим, мени овозимга тушиши керак. Бу маълум бўлган одамми ёки номаълум бўлган одамми, буниси, шарт эмас. Ҳозир ёшлар озгина бўлса ҳам, кўринишлари керак, деб айтяпмиз. Мисол учун, овози яхши бўлса, мен билан дуэт айтганда кўринса, ундан кейин ижодини ривожлантирса, у албатта халққа маъқул бўлиши мумкин. Агар дуэт чиройли бўлса, ёшми, ўртача ёшми буни фарқи йўқ.. Дуэт дегани, бу овози бир-бирига жойига тушгандагина, чиройли чиқиши мумкин. Қачонки, ўша дуэт ҳам, мусиқаси чиройли бўлса, сўзи чиройли бўлса, одамларга маъқул бўлади. Менимча, ҳозиргача айтааётган дуэтларимнинг бирортасини ҳам ёмон дейишгани йўқ. Агар овози яна ҳам чиройли санъаткор ёшлар бўлса, мен яна айтавераман. Буни ҳеч ёмон жойи йўқ, деб ўйлайман. Чунки мен уларга ҳам, "Мен билан айтдингми, кўриндими, ижодни тўхтатмасликларинг керак, эртага, мисол учун, дуэт бу ерда қолсин-да, ўзинглар ижодни давом эттиринглар, бу дуэт сизларга озгина бўлса ҳам мадад бўлсин, куч берсин, интилиш берсин, қувватласин, ундан кейин ижодингизни ўзингиз давом эттиринглар" деб айтаман. Чунки, битта мен билан дуэт айтгани билан ҳеч нима бўлиб қолмаслиги ҳам мумкин. Лекин, шундан кейин ижодини давом эттирса, унда бўлиши мумкин. Лекин, мен билан дуэт айтган қизларнинг овозлари яхши. Чунки, масалан ижоди бўладиган қизларни овозини эшитиб танлайман. Лекин, ҳозир уларнинг ижоди қандай кетяпти, билмайман.
- Концертингизда хонанда Ҳосила Раҳимова билан дуэтингиз ўзига хос, кутилмаган дуэт бўлди.
- Ҳосила Раҳимова билан сурхонча дуэт айтганимнинг сабаби, Ҳосила Раҳимова Сурхандарёлик қиз бўлгани учун ҳам, сурхонча куйладик. Мен чиндан ҳам сурхонча нарсани, бу ёқда айтганим билан, ҳали дуэтини айтмаган эдим. Ҳосила Раҳимова билан ўтириб, гаплашиб, мен "Шундай нарса қилишимиз керак, Сурхонча бўлсин. Мен Тошкентликман, сен Сурхондарёликсан, шунинг учун дуэтда ҳам шу нарса акс этсин" дедим. Сирдарёлик шоир бизга маъқул қилиб, шеърини ёзиб берди. Дуэт шу тарзда келиб чиқди. Дуэт, менимча ёмон бўлгани йўқ, чиройли чиқди. Унга клип суратга оламиз. Ҳали ғоясини тўлиқ ўйламадик, лекин Сурхандарё тоғларига ҳам бориб съёмка қилсак, Сурхандарёнинг тоғлари ҳам акс этса, деб турибмиз. Билмадим, ҳозир билмайман, балки от миниб айтамизми, қанақадир қизиқ нарса ўйлаш керак. Буни ҳали режиссёрлар билан гаплашмадик. Лекин, бир қизиқарли клип қилиш ниятидамиз.
- Бугунги кун шоу бизнес хусусида фикрларингизни билдирдингиз. Мана шу шоубизнесда ўзингиз учун ҳам, қанақадир қонун-қоидалар, қанақадир хулосами, фикр чиқаряпсизми?
- (ўйланиб) Шоу бизнес деганда кўпчилик маблағни тушунади, деб ўйлайман. Шоубизнес, энди бу кенг нарса. Жуда ҳам кенг. Барибир, шу нарса бизга кириб келди. Ривожланиши керак, ривожланади албатта, ривожланмай қолмайди. Лекин, мен барибир шунинг ичида ичида юрганимдан мамнунман. "Замон сенга боқмаса, сен замонга боқ" деб айтдик. Шунинг учун, мен санъаткор сифатида айтишим мумкинки, ўзимни ижодим билан шоубизнес қанақа йўлга тақазо қилса, шунга юришим мумкин. Агар шунда ҳам, барибир, мени одамлар маъқул топса, ёки бўлмаса шу нарсага қурбим келса, шуларнинг ичида юра олсам. Мен шунга ҳаракат қиламан, бошқа нарсага эмас. Чунки, мен учун бошқа йўл йўқ. Ундан кейин орқага қайтиш ҳам йўқ. Қачонгача? Мисол учун, қачон-ки талаб қилинмаса ёки бошқа... Авваламбор, у нарсадан қўрқаман. (жилмайиб) Ҳали унақа бўлгани йўқ, Илоҳим унақа бўлмасин. Шунинг учун айтаман-ки, ижодим ҳали тўхтамайди! Мисол учун, мен ҳозир, ўзимни қайнаган пайтим, деб ўйлайман. Бировлар шунча ёшга кириб, "унақа айтяпти, бунақа айтяпти ё бошқа" дейиши мумкин. Менга эса, ёш билинмайди. "Ёши катта, мана бунақа бўлади" деганларга, шуни айтаман, "ҳамма нарса инсоннинг қўлида!" Мана Россияда Лев Лещенко 70 ёшга тўлди. Мана Иосиф Кобзон 75 га киряпти. София Ротару 65 ларга киряпти. Буларнинг ҳаммаси, халқ ичида, ижод қилиб юрибди-ку. Нега бизларда, "бўлди, мен қаридим, ижод бўлмайди" деган нарса бўлиши керак? Нега? Санъаткор ўзининг санъати билан умрининг охиригача бўлиши керак-ку. "Бўлди ташлаб юбордим, бўлди, ижод энди менга бўлмайди" деган нарса, мен учун қоронғу. Мисол учун, ўша ёқда, ўша инсонларда ижод бўляптими, демак одамзот шу ишларни қиляпти. Нега, бизда бўлмаслиги керак? Ёш менга таъсир қилмайди! Масалан, бир хиллар "мана ёши" деб айтиши мумкин. Икки йил олдин, ижодий кеча қилганимда, "Бўлди экан, шу охиргиси экан" деб айтишгани, ўзимнинг қулоғимга ҳам келган. Ўзимга ҳам айтишган. "Охирги чиқиши экан, концертининг охири экан, шунинг учун ижодий кеча қиляпти" деб, нотўғри тушунишган! (самимий) Мана бу йил яна концертимни кўришди, Худо ҳоҳласа янаги йилга яна концерт қиламан, ундан кейин яна қиламан. Нимага тўхтатишим керак? Мен ўша ижодий жараёнда бўлсам, қўлимдан келса, ёки бўлмаса, мисол учун, концертга томошабинлар келиб, маъқул топсалар, нега қилмаслик керак? Тўғрими? Инсоннинг ўзига боғлиқ. Шунинг учун ташлаб юбориш керак эмас. Мисол учун, ўзини ташлаб "бўлди, мен қаридим, бўлди бу нарсани ўзимга мос кўрмайман. Ёки, бўлмаса, невараларим қилсин, майли неваралик бўлдим, бўлди" дейдиганларни кўп эшитганман. Лекин, у ишни мен қила олмайман! Ижоддан тўхтай олмайман!
- Четдан қарасангиз, ўзингизни ўзингиз камчилигингизни айта оласизми?
- Қўшиқ айтаётган пайтда айта оламан. Чунки, бир хилги пайтда ўйлаган нарсам чиқмайди. Ўшанда камчилигимни ўзим билиб тураман. Лекин, мен атрофимдаги болаларга "камчилигимни айтларинг, албатта" деб айтаман. Бизлар ўтириб ишлаганимизда, бир хилги пайтда бошқа қўшиқларга ўхшаб қолмасин, дейман. Фалон нарсага ўхшади, дейишса шартта тўхтатамиз, ўша нарсани қилмайман. Ундан кейин, "нимада камчилик бор? Шуларни қаранглар, мен билмаслигим мумкин. Балки, шу нарсаларни ёшлар, сенлар биласанлар. Сенлар камчилигимни айтиб беринглар" деб, агар айтишса, бўйнимга олавераман.
- Шогирдларингиз борми?
- Шогирдлар, энди бизни укаларимизни ҳаммаси шогирдлар. Менинг қўшиқларимни яхши кўрадиганларни ҳаммаси шогирдларим-де. Лекин, ҳеч бирини санамайман. (кулади)
- Уларга асосан нималарни ўргатасиз?
- Сўраса ўргатасан. Масалан, уни ушлаб, мажбур қилиб, "сен мана бунақа бўласан" деб ўргатиб бўлмайди-ку. Ҳозир ҳаммаси ўзи устоз, ҳаммаси ўзи шогирд бир-бирига. Бугун 4 та ашула айтиб, ҳали ўзи танилдими-йўқми, уни яна шогирди ҳам бор. (жилмайиб) "Фалончининг шогирди" деб эълон қилишади. Мен эса шу нарсадан уяламан. Мен ҳозир ҳам, бировни шогирдим дейишга уяламан. Уларни тўйларда "фалончини шогирди" деб эълон қилади, мен буни тушунмайман. Чунки, ўша "фалончи устоз"ни ўзи, ҳали ҳеч ким эмас. Уни яна шогирди ҳам бор. Мен шунда ҳайрон бўлиб куламан. Бизлар, мана мен шу ёшга келиб, бировни шогирдим деб айтишга уяламиз. Виждоним қабул қилмайди шу нарсаларни. Шунинг учун, мен шуларга ҳам ҳайрон қоламан.
-Саҳнадаги кийимларингизни ўзингиз танлайсизми ёки ўзингизни кийимларингиздан дизайнер танлаб берадими?
- Йўқ. Менга бу нарсани кўп савол беришган. Мен кийимларни ёшлигимдан ўзим танлаб, ўзим кийганман. Институт пайти, мени таниганлар, мабодо ҳозир ўқиса билишади. Институтда ўқиётганимда ҳам, мана шунақа ҳаммадан ажралиб кийинардим. Энди ижодни бошлаган пайтимда ҳам, мактаб пайтида ҳам шунақа эдим. Чунки, менга ҳеч қанақа дизайнер керак эмас, мен замонга қараб, қанақа кийим кийилади, нима мода бўлади, ҳаммасини кузатиб борганман. Чет элга жуда кўп борганман. Ҳозир ҳам бораман, кўп кийимларни чет элдан оламан. Лекин, мени дизайнерим умуман бўлган эмас, ундан кейин фалончи "мана бунақа кийин" деган ҳам эмас. Мени ўзим, ўзимнинг тушунчам бўйича кийинаман. Саҳнавий кийимларимга келсак, уларни ҳам, мана концертда кўрган бўлсангиз, ҳаммаси тайёр кийимлар. Улар махсус тиктирилмаган. Ҳаммасини ўзим, ажратиб, танлаб олганман. Мени ўзим, чет элга борганимда, магазинма-магазин кўриб, айланиб, (кулиб) вақтим магазин билан ўтади. Бу ерда магазинга кирмайман. У ёқда албатта, ўзим қараб, танлаб, ўзимга мосини олиб кияман. Ўзи одамда онг ва дид бўлиши керак. Шунга мослаб, ўзига қараб олиши керак, шундай деб ўйлайман.
- Кўп хориж сафарларида бўлганман, дедингиз. Шу сафарларда бўлганингизда кўпроқ Ўзбекистонни нимасини соғинасиз?
- (самимий) Эй, Ўзбекистонни ҳамма нарсасини соғинасиз барибир. (жилмайиб) Мана шу тупроғини ҳам, сувини ҳам соғинасиз, ҳамма нарсасини, йўлини ҳам, кўчасини ҳам, уйини ҳам, жуда соғинасиз. Бирорта соғинмаган нарсангиз қолмайди! Масалан, 10 кун ўтади, манман деган давлатда ҳам, ҳеч нарса кўзимга кўринмай қолади, мана шу Тошкент, кўчалар, уй, ошна-оғайни, дўстлар, ҳамма нарсалар бутун вужуди билан ўзига тортади! Бизларда бор нарса, ҳеч қаерда йўқ! "Ўзбекистоннинг тариғини еган чумчуқ, Маккадан қайтиб келган экан" деган гап бор-ку. Бу гап бекорга эмас! Масалан, шундоқ катта Арабистон давлатида, бизлар борганимизда кўрганмиз, битта хурмодан бошқа ҳеч бир нарса ўсмайди. Бизда бўлса, ҳозир қанақа чиройли! Ёки бўлмаса, мана Россияда 6-7 ой қиш, Америка, Япония, Таиланд, Ҳиндистон иқлимига қаранг. Бизда бўлса, 4 та фаслни ҳаммаси бор бўлса, ҳамма нарсани кўра олсак! Меваларимиз ҳаммасидан ширин, масалан бошқа ерда еган нарсаларингиз, худди резинкага ўхшайди. Чунки, ҳаммаси сунъий. Бу ердан у ёққа олиб боришади. Йўлда сал ўзгариши мумкин. Лекин, улар бу ердаги мазани билмайди. Келганда ҳам, шунинг учун кета олмай қоладилар. Шунинг учун, "Ўзбекистон Жаннатмакон" дегани бекор эмас!
- Сизга ҳам кинода роль ижро қилишга таклиф бўлганми?
- Жуда кўп. Мана ҳозир ҳам, уйимда бир неча сценарийлар турибди. Жуда кўп таклифлар бўлган ва бўляпти. (ўйланиб) Ўйнамайман, деб айта олмайман. Ўйнашим мумкин, қачонки менга, ўзимга мос бўлса! Мен Санъат институтини битирганман. Маҳоратдан фақат беш олганман. 1972-1973 йиллар Жиззах Мусиқали театрида ишлаганман. "Ўжарлар" спетаклида Фахриддин ролини ижро этганман. Унда 15 тами, 17 та қўшиғи бор, бош роль бўлган. Масалан, мен роль ўйнай оламан, буни ўзим биламан. Лекин, менга мос роль йўқ! Ўша сабаб, сценарийни олиб ўқиб, "йўқ, ўйнамайман" дейман. Агар ўша роль ҳозирги мавқеимдан баландроқ бўлса, ўйнайман. Ҳозирги мавқейимни ҳам тушириб қўядиган бўлса, ундан менга унақа роль керак эмас! Масалан, агар ҳозир мен қабул қилган ролим яхши роль бўлмаса, "шу роль ўйнамай, қўшиғини ижро этса бўлмасмиди, аҳмоқ экан" деган одамлар ҳам, кўпайиб кетади. Агар ҳақиқий роль бўлиб, шу нарсадан ўзингизни кўрсата олиб, ўша ролни ичига кириб, ўша нарсани одамларга маъқул қилсангиз, унда марҳамат, ўйнасангиз бўлади. Бўлмаса, ҳар битта нарсага, "менга роль бер" деб ўйнаб кетаверсам, "ўйнаган ролини, туришини қара" деган гаплар бўлса, мен бу нарсани умуман, ҳоҳламайман.
- Масалан сиз ёшларга продюсерлик қилишингиз ёки продюсерлик маркази очишингиз мумкинми?
- Мумкин, лекин қилмайман. Сабаби, менда раҳбарликка интилиш ҳам, ҳоҳиш ҳам йўқ. Шунинг учун, мен у нарсаларни қила олмайман.
- Устоз санъаткорсиз. Сиз ҳам бирор шоулар ташкил қилиб, бошловчилик қилишингиз мумкинми?
- Йўқ! Унақа нарсани қилмайман. Қилмоқчимасман ҳам, қилмайман ҳам. Менга айтишса ҳам қилмайман. Масалан, тўртта кўрсатув яхши бўлиб, бешинчиси сал бундоқроқ бўлса, ҳам, одамлар дарров бошқача фикрга борадилар. Чунки, бу "шоу" дегани ҳам, ҳар хафтада, 10 кунда, ёки ҳар ойда бўладиган нарса. Бу албатта қайтарилади, кейин бир хиллик пайдо бўлади. Одамларни "эй", деб охирида, телевизорни бошқа программага олишини ҳоҳламайман. Менга шу нарса керак эмас!
- Санъаткорнинг дўсти бўлмайди, деб айтишади. Сиз, шу тўғрисида нима дея оласиз?
- Энди санъаткорнинг санъаткор дўсти бўлмаслиги мумкин. Лекин, бошқа соҳадан бўлиши мумкин. Бунга ишонаман.
- Сизнинг одатда кун тартибингиз қандай бошланади?
- Менда ҳар хил. Бир хиллик ҳеч қачон бўлган эмас. (кулиб) Бугун бошқача, эртага бошқача. Энди заводда ишласам экан, эрталаб кетиб, кечқурун соат бешда аниқ ишдан қайтиб, тушликни соат иккида қилиб, бир хил бўлсам. Менда ҳар хил, бир хилги вақт эрталаб соат бешда тураман. Бир хилида соат 10.00 да тураман. Мана шунақа артистларда бир хиллик бўлмайди.
- Спортнинг бирор тури билан шуғуланасизми?
- Спорт билан доим шуғулланаман, чунки спортни жуда яхши кўраман. Чўмиламан, югураман. Футбол ўйнаганман. Боксга, теннисга борганман. Кўп спорт турлари билан шуғулланганман.
- Биринчи баҳор келганда нимани ҳис қиласиз?
- (жилмайиб) Баҳорни мен туғилган кунимдан ҳис қиламан. Баҳорда шундой гўзал фаслда туғилганимга хурсанд бўламан. Одамларга қувонч олиб кирадиган, баҳорнинг биринчи кунида туғилганимга (кулиб) онамга беҳисоб раҳматлар айтаман. "Шу куни туққанингизга раҳмат" деб, айтардим, онам ўзлари ҳозир ҳаёт эмаслар. Ҳаётлик пайтларида "жуда зўр пайтда туққансиз-да, мени" деб айтардим. (жилмайиб) Чунки, ҳамма қувонч, баҳор билан киради! Баҳор мени (кулиб) балки илҳомлантирадими? Баҳор мени жуда ҳам, яхши кўрадиган фаслим. Шу мени илҳомлантиради.
- Қизиқчилар сизга таъриф беришганда, ўзингиз ҳам эшитиб куладиганингиз борми?
- (жилмайиб) Бор, бор. Ўзим кулгуга жуда ҳам ишқибозман. Ўзимизни қизиқчиларни ҳам, Россия каналларидаги қизиқчилар кўрсатувларини ҳам, янгиларини кўриб бораман. Аскияга жуда ишқибозман. Кўпчилик билан бирга аския ҳам қиламан. Ҳозиржавоблик зўр нарса! (кулиб) Ўшалар билан аския этишишга ҳаракат қиламан.
- Нима деб ўйлайсиз, инсонлардаги қайси камчиликларни кечириш мумкин?
- Билмай қилиб қўйган айбларни кечириш мумкин. Мисол учун, ватанни сотадиган инсонлар ёки ота-онасини хафа қиладиган инсонларни кечирмайман! Ёки, ўзидан камситиш, менсимасликни кечириб бўлмайди, деб ўйлайман. Мисол учун, бир хиллар камбағални бир тийинга олмайди, ёки пули йўқ, деб уни менсимайди. Масалан, шу нарсалар кечирилмайди, назаримда. Хиёнат, масалан бировнинг орқасидан иш қилиш, ҳозир шунақа нарсалар кўпайиб кетган.
- Ваъда бериб, бажара олмай қолган пайтларингиз ҳам бўлганми?
- Бўлган. Бўлади. Унга узр сўраган пайтларим бўлган. Бажара олмай қолиб, "бўлмади, кечирасан" деган пайтларим бўлган. Индамасдан кетгандан кўра, кечирим сўраган яхши.
- Ҳаммани ичида "мени" бўлади. Сизни "менингиз" нималардан иборат?
- Мени "меним" камтарлик, мисол учун, оддийлик! Мени "меним" шулар, бошқа нарса йўқ. Мисол учун, инсонга бошқа нарса керак ҳам эмас! Бир хиллар, балки бошқа нарсани яхши кўрар? Мен одамлар билан, кичкиналар билан ҳам, катта ёшли инсонлар билан ҳам бемалол сўз топиб, гаплаша оламан. Бемалол, улар билан мулоқотда бўлишим мумкин. Мен ҳеч одам ажратган эмасман, ажратмайман ҳам!
- Мисол учун, ҳеч ёлғон гапириб, кимнидир вазият юзасиданми, алдашингизга тўғри келганми?
- Энди бир хилги пайтда, "ҳеч ёлғон гапирмадим" деган одамга ишонмайман! Чунки, иши битиши учун, ҳам ёлғон гапиради. Бу мисол учун, ёмонлик томонга эмас, ўзи яхшилик томонга алдаши мумкин. Балки, у иши тўғри йўлга бўлар? Лекин, шунинг учун, мен ҳеч қачон ёлғон гапирмайман, деган одамга ишонмайман. Ҳалиги (кулиб) "онда-сонда ёлғон гапириб тураман" дейди-ку, "Шумбола" фильмида ҳам "айтган эдим-ку, озгина-озгина ёлғон гапириб тураман" деб (кулади), ана шунақа бўлиши мумкин.
- Ҳаётда қандай ишни ҳеч қила олмайман, деб ўйлайсиз?
- Қўлимдан келмаган кўп нарса бор. Кўп нарса қўлимдан келмаган, мен у нарсаларга ёпишмайман ҳам. Қўлимдан келмагандан кейин нима қиламан? Масалан, устачилик қила олмайман, дурадгорлик қила олмайман. Машина устачилигини ҳам қила олмайман. Мисол, учун спортсменлик ҳам қила олмайман. Қила олмайдиган ишни қила олмайман-да! Овқат ҳам қила олмайман. Буни ҳам, очиқдан очиқ айтиб қўяй! Қилмаганман, лекин қилсам бўлади. Ош қилиб кўрганман, лекин, ҳозир қила олмайман, қила олмайдиган нарсани, қила олмайман деб бўйнимга оламан. (кулади)
- Нима деб ўйлайсиз? Ҳозирги ёшлар турмуш қураётганда, ўзлари танлаганлари маъқулми, ёки ота- оналари танлаганларига кўниб оила қурганлари яхшими?
- (ўйланиб) Ота-она ҳеч қачон ўз боласига ёмонликни раво кўрмайди. Лекин.., лекини бор-ки, булар бир-бирига бугун кўрсатиб, эртага оила қуришяпти. Мана бу, нотўғри деб ўйлайман! Чунки, булар бир-бирини кўриб, бир-бирини тушунишлари учун бир-икки йил бир-бирини кўриб юришлари керак. Бир-бирларини яхши томонини ҳам, ёмон томонини ҳам билишлари керак. Энди бирдан бир-бирига кўрсатишади, бир-бирига "ҳа, маъқул, ёқди, чиройли қиз экан" ёки, бўлмаса, "яхши болага ўхшайди" дейишади, рози бўлишади. Бу билан иш битмайди! Бир ойдан кейин ўша яхшини, бошқа тарафи чиқади. Ё қизни қанақадир айби билинади. Кейин бир-биридан айб қидиришни бошлашади. Ахир бошида кўриб, бирданига, ота-онанинг сўзига кириб, "Ёқди, бўлди" деб юборишган-да! Лекин, бир хилида яхши бўлиб кетганлари ҳам бор. Буларнинг "ҳаммаси шундай" демаймиз, бир чиройли яшаётганлари ҳам бор. Лекин, афсуски тез ажрашиб кетганлар ҳам бор. Шунинг учун, мен аввал бир-бирини синаши керак, бир марта кўриш ҳам, 10 марта кўриш ҳам, бўлмайди, деб ўйлайман. Ана йиллаб бир-бирини кўришиб, севишиб, бир-бирини тушунишса, ана ўшанда чиройли турмуш қилишса бўлади, деб ўйлайман.
- Интернет... "Одноклассники"? "Одноклассники"да профилларингиз пайдо бўлибди?
- Интернетда ишлай олмайман. Чунки, мен мана интернетни билмайман. Мен шу нарсага бош қотирмаганман! Интернетга кирмаганман ҳам, ўтирмаганман ҳам! Ҳаттоки, телефонда ҳам, фақат гаплашаман. Бошқа нарса йўқ! "Смс" ҳам ёзмайман! "Смс"ни ўқийман, лекин ёзмайман, тўғрисини айтяпман, "смс" ёзишни билмайман. Ҳоҳламайман ҳам! Кўплар (қўл телефонни кўрсатиб) буни ичига кириб, бир нималар қилиб, ўтиришади, менга бу нарса бегона. (кулади) Фарзандларимнинг ҳаммаси билишади, киради, лекин, билмадим мен қизиқмайман. Балки ёшга боғлиқдир, балки қизиқмасликдир? Бизларни ёшимиздагилар ҳам, ҳаммаси мана бунақа ўтирибди. (кўрсатиб беради) "Бунга кирсангиз қизиқиб кетасиз, бошқа нарсангиз эсиздан чиқиб кетади" дейди. Мен "яхши ҳам кирмаганим", деб айтдим! Улар "агар кирсангиз, бунда эрталабдан кечгача ўтирасиз, умуман, бошқа нарсани эсдан чиқариб юборасиз" дейишади. (кулиб) Шунинг учун ҳам, менга унақа нарса керак эмас-да! Ахир ижод қилиш керак, бошқа ишларим бор. Улар бўлса, киноми, бошқа нарсаларними, кўриб, ўйин ўйнаб ўтиришади. (кулиб) Менга нима кераги бор буни? Мен қизиқмайман. Интернетни билмайман, ҳеч қанақа профиллардан ҳам хабарим йўқ!
Қисқа савол-жавоблар:
- Ёқтирган ичимлигингиз?
- Апельсин соки
- Қайси атирдан фойдаланасиз?
- Мен 5-6 хил атирдан фойдаланаман. Ҳамма атирлардан бор. Кўпроқ "Версачи" ёқади.
- Ёқтирган ва ёқтирмаган рангларингиз?
- Ҳамма рангни яхши кўраман.
- Ҳар бир эркак нимани билиши керак деб ўйлайсиз?
- Ҳар бир эркак ўзининг эркаклигини билиши керак. Ҳар бир эркак маъсулиятни, оилавий маъсулиятни билиши керак. Кўчада юриш-туриш маъсулияти, одобни билиши керак.
- Совға, деганда биринчи ҳаёлингизга нима келади?
- Гул келади.
- Бирор инсонга айта олмаган сўзингиз бўлганми?
- Бўлган. Яхши кўраман, севаман, деб айта олмаган сўз, албатта ҳар битта инсонда бўлса керак. Менда ҳам бўлган. Фақат қарашларим билан ифода бўлган бўлиши мумкин, лекин айта олмаганман.
- Ҳозирги кунда, китоб ўқишга ҳеч ким аҳамият бермай қўйди, деб айтишади. Сиз китоб ўқийсизми?
- Мен китоб эмас, журналларни кўп ўқийман. Китобларни олдин жуда ҳам кўп ўқирдим, ҳозир журналлар кўпайиб кетган-ку, ҳар хил қизиқарли журналлар кўп. Лекин, ҳозир ҳам шеърий китобларни кўп ўқийман.