FATTOHHON.COM

ОМАДЛИ КЛИПМЕЙКЕР НАРИМОН СУЛТОНХЎЖАЕВ: МЎЪЖИЗАНИ ҲИС ҚИЛДИМ! 21.11.2012 13:14

Ҳозирги кунда энг омадли клипмейкер режиссёрлардан бири шубҳасиз Наримон Султонхўжаевдир. 2011 йили M&TVA мукофоти совриндори бўлган бу ижодкор, ҳозирда шоубизнесдаги энг машҳур ва энг таъсирли клипларни суратга олган. Жумладан, Улуғбек Раҳматуллаевнинг “Бемор”, “Жоним”, “Омадим келмади”, Сардор Раҳимхоннинг “Нима учун?”, “Беном” гуруҳининг “Дард” клиплари...

Бундан ташқари, Наримон Султонхўжаев ўзининг актёрлик маҳоратини ҳам намойиш қилган ҳолда, бир неча фильмларда ва клипларда комик роллар ҳам ижро қилди. Шунингдек, маълум бир муддат каскадёр сифатида ҳам фаолият юритган.

Туғилган санаси: 17 июнь 1985 йил

Ижодини илк марта оператор сифатида бошлаган.

Оилада ўртанча фарзанд, акаси ва синглиси бор. Отаси тренер, онаси эса уй бекаси.

Юридик коллежни, сўнг Тошкент Давлат Санъат институтининг кинотелеоператорлик бўлимини тамомлаган.

Институтнинг 2 курсида 7 дақиқалик жанг мавзусидаги ҳужжатли фильмни суратга олгач, унга омад кулиб боқиб, режиссёр Баҳодир Йўлдошевнинг назарига тушади ва у билан бирга ишлайди. Сўнг, яна бир режиссёр Нозим Жумаев билан ҳам биргаликда фаолият юритади.

Маълум вақт ўтгач, ўз гуруҳини ташкил этади ва бу гуруҳда режиссёр Санжар Маткаримов ва Мансур Абдуҳолиқов каби ижодкорлар билан биргаликда ижод қилмоқда. Шунингдек, акаси Умид ҳам у билан бирга фаолият юритади, молиявий тарафлама гуруҳ раҳбари.

Ҳозирда Наримон Султонхўжаев фильм суратга олиш истагида.

- Илк марта қайси клипни суратга олгансиз?

- (ўйланиб) Режиссёр сифатида илк марта суратга олган клипим, дўстим Ботир Ҳакимовнинг клипи. У санъатнинг шайдоси бўлгани учун ҳам, унга клип суратга олиб беришимни сўраганди. Ботир қўшиқ ёздириб келган ва шу билан ўша клипни суратга олганмиз. Бу клипгача, мен клипларда фақат кадр қўйиб берардим. Бу клипда эса, ўзим ҳам оператор, ҳам режиссёр бўлганман. У пайтда ТВМ телеканали эндигина очилган эди. Клип ТВМ да намойиш этилган. Клипда бургут қараганда, ёш бола ҳам қараши керак эди. Бургут кучли, чўқиб олиши мумкин. Ёш бола бўлса, нуқул кетиб қолаверади. (самимий кулади) Роса қийналганман, 3-4 кун давомида суратга олишга тўғри келган. Биринчи клипим, қийинчилик билан бўлса ҳам, зўр суратга олинган. Шундан сўнг, клип суратга олишлар тўхтовсиз давом этиб кетди.

- Клипларингизга ғоя ва мавзуларни қаердан оласиз?

- Ҳаётдан оламан, баъзида ўша қўшиқнинг сўзлари ҳам айтиб туради, китоблардан ҳам бор. Ҳар хил бўлади. Баъзида Санжар ака Маткаримов ва Мансур акалар кинога сценарий ёзишган бўлишса, ундан ҳам клип суратга оламан. Клип суратга олиш учун қўшиқ минг ёмон бўлса ҳам, бу қўшиқни севиб қолиш, уни тасаввур қилиб, ҳолатига киришингиз керак. Аммо, яқин вақтларда қўшиқни ўзим эшитиб, ғоя қилмаяпман. Сабаби, ишимиз ҳам кўп бўлгани учун ҳам, асосан, Мансур ака билан Санжар акам ўзлари қўшиқларни эшитиб, ғоялар ўйлаб, менга келиб айтишади. Ёқмаса, савол бераман, тўғрилаймиз. Баъзида, таваккал ҳам қилиш керак, таваккал қилиб юборамиз.

- Таваккал қилганингизда яхши чиқмай қолган клипингиз ҳам бўлганми?

- Лекин, бунга мен сабабчи бўлмайман, баъзида графикачи, баъзида санъаткорнинг ўзи сабаб бўлиши мумкин... Клипдан қаеринидир олдириб ташлаш ёки охиригача билдирилган фикрга қулоқ солмаслиги мумкин. Масалан, биз сюжетга кўра, ҳаммасини тўғрилаб, монтаж қилиб бўлганимиздан сўнг, “кадрда камроқ чиқибман, ўзгартирайлик” дейилса, тайёр бўлган нарсани ўзгартириб қўйилса, ғоя ҳам бузилади. Сўнг, ўша клипни кўргим ҳам келмайди. Баъзан у клипни мен олмаганман, деб юбораман. Фикрга қулоқ солмаса, йўналишни бузади. Режиссёр фильм суратга олди. Продюсер келиб, монтаж столида, “бу ерини бундай қилиш керак, менга бундай ёқади” деб турса, ўша иш бузилади. Ахир режиссёр шунга ўқиган, ишини ўзи билади. Тўғри, баъзилар кинони бутунлай бошқача кўради. Аммо, қандай қилишни режиссёрнинг ўзи билади, деб ўйлайман. Маслаҳатлашиб иш қилиш керак. Лекин, баъзилар “мана шундай” бўлсин, деб туриб олишади. Бу эса, нотўғри, деб ўйлайман.

- Битта клипни қанча муддатда тайёрлайсиз?

- Агар графикаси бўлмаса 1 ҳафтада тайёр бўлади. Бир ҳафта жуда тез муддат. Лекин, биз шундай оператив ишлаймиз. Хонанда Бахтиёр Раҳмоновнинг “Қуёш порламоқ учун” қўшиғига ишланган клипни 3 кунда битирганмиз. Бир кунда ғоя ўйлаб, бир кунда суратга олганмиз, бир кун монтажга кетган. 3 кунда клип тайёр бўлган.

- Фильмларда роль ҳам ижро этдингиз. Қолаверса, ўз клипларингизда ҳам. Бу шунчаки қизиқишми ёки ўзингизни ҳам янада танитиш учунми?

- Нафақат қизиқиш, балки ўз маҳоратингизни ҳам кўрсатиш. Менда маҳорат, қобилият бор, мен ҳам роль ижро эта оламан, кўрсатиб бераман. Тўғриси, шу пайтгача оператор-актёр бўлмаган. Бу мақтаниш эмас! Қобилиятли инсон, ҳамма нарсада қобилиятли бўлади! Инсонда масъулият, фикрлаш, ўз фикрини охиригача етказа олиш бўлиши керак, деб ўйлайман. Албатта, ҳаммасини бир кунда қилиб бўлмайди, вақт керак. Мен ҳам актёрлик деганда, битта ўйнаб ўхшатиб юбормаганман. Аста-секин, ҳаммаси вақти билан чиққан. “Ўзимдан ўзимгача” фильмидаги ролимни кичик бўлса ҳам, ҳалигача гапиришади. Актёрга катта-кичик роль йўқ, актёр ўша кичкинагина эпизодни ҳам, маҳорат билан эсда қоларли қилиб ижро этиши керак, деб ўйлайман. Фильм премьераси куни Москвада эдим, шунга афсус, премьерада иштирок этолмагандим. Лекин, фильмни ўша мен чиққан жойида, қарсаклар бўлганлигини менга интернетдан ёзишган, хурсанд бўлганман.

- Каскадёрлик ҳам қилгансиз. Қўрқув бўлмаганми?

- Қўрқув бўлади, албатта, ҳамма жойда, битта клип суратга олаётганингизда ҳам қўрқув бўлади. Лекин, ўзимни дадам тренер бўлганликлари учун ҳам, бу борада анча тажрибага эгаман!

-Ўзингиз бажарган энг мураккаб трюк?

- Ҳали унчалик мураккаб трюклар қилганим йўқ. Лекин, ўзимни жанг ҳақидаги фильмимни суратга олганимда, ўзим ижро этган жойимда, каскадёрдан фойдаланмасдан, ўзим ғиштларнинг устига йиқилганман. Ростдан оғир саҳна бўлган, бурним ҳам қонаган, ростмана чиққан. Ўзи жанг саҳнасини олиш, оператор учун ҳам қийин иш.

- Сизни баъзилар телефонда муомаласи қўпол, дейишганди. Чиндан ҳам шундайми?

- Ундай эмас, мен ҳеч кимга қўпол муомала қилмайман. Мен кўпинча хаёл билан юраман, ишим ҳам кўп. Телефон қўнғироқлари баъзида хаёлимни бўлади. Баъзан, телефон қилганлар ҳам тезда гапини айтмай, вақтни чўзишади. (самимий) Шунда шошиб турган бўлсам, “тезроқ гапиринг” дегандирман.

- Клип суратга олиш жараёнида ижодкорлар билан келишмовчиликлар бўладими?

- Ижод бўлгандан кейин, келишмовчилик ҳам бўлиб туради. Келишмовчилик бўлганда, санъаткорларнинг ўзлари мен билан зиддиятларга боришмайди. Чунки, (самимий) билишади, бироз асабийроқман. Агар у инсон нотўғри гапираётган бўлса, гапи нотўғрилигини шартта юзига айтиб юбораман. Келишмовчиликлар нимадан келиб чиқиши мумкин? Масъулиятсизлик, ёлғон гапириш, ёки ўша санъаткорга “клипингда бундай бўлади” деб, шундай қилмасангиз, мана шулар сабаб бўлади. Бизда эса масъулият бор, ёлғон ишлатилмас экан, камчиликлар ҳам бўлмайди. Кимлардир кўролмасликдан гап-сўзлар чиқаради. Баъзида йўқ ёлғон гапни ҳам, ҳақиқатга айлантириб юборишади. Агар инсон ўша ёлғонга ўзини ишонтирса, ўша нарса ростга айланади.

- Ижодингизда ҳеч бир хиллик юзага келмаганми?

- Иложи борича бир хилликдан қочамиз. Ғояларни солиштирамиз. Ўхшаб қолаётганлигини сезсам, бундан қочишга ҳаракат қиламан.

- М&TVA мукофотини олдингиз. Номингинзни эълон қилишганда қанчалик ҳаяжонни ҳис қилдингиз?

- Мукофотни олганимда, ич-ичимдан хурсандчиликни ҳис қилдим! Буни тушунтириб бериш учун, бу мукофотни ўзингиз олишингиз керак! Бу катта бахт! Яна, мўъжизани ҳис қилдим! Сизни номингизни эълон қилишганда, қарсаклар чалинганда ҳақиқий мўъжиза, тушдек туюлади! Саҳнага чиққанингизда ҳам, чироқлар ёғдуси мўъжизага ўхшайди. Мўъжиза эса, мақсад сари интилсангиз, бор вужудингиз билан қаттиқ интилиб, ҳаракат қилсангиз ўшанда келиб чиқади! Мен эса буни орзу қилгандим. Худога шукур, орзуларим чин кўнгилдан экан, амалга ошди! Мана яна шу мукофотни олганимда, ҳамма мени фақатгина “анови клипмейкер экану” деб эмас, балки “бу анови инсон-ку, ия у клип ҳам суратга олар эканми, клипмейкер ҳам экан” дейишларини истагандим. Яъни, Халқ ҳам танисин, дегандим. Орзуларим амалга ошди!

- Ғалабага ишонганмидингиз?

- Бир тарафдан ишонганман. Чунки, бошқалар ҳам “Наримон, клипларинг зўр, зўр чиқяпти. Сизлар олишингиз керак! Сизлар оласизлар!” дейишаётганди. Шундан кейин, ўзимга ҳам айтишяпти-ку, деб ўзимда ҳам қандайдир ишонч пайдо бўлган. Агар биз, яъни мен эмас, гуруҳим, биз ғолиб бўлмасак, демак ҳақиқат йўқ, деган фикрда эдим.

- Ижодни энди бошлаган вақтингиздан, бугунги кунга келиб, ўзингизда қандай ўзгаришлар бўлди?

- Тажрибам ошди. Аввалги ишларимни кўрсам, баъзида хатоларимни сезаман, “мана бу жойида мана бундай қилмаган эканман” дейман. Вақт ўтган сари, тажриба ҳам ортиб боради.

- Актёрлик сиз учун? Сизни ўзингизга қай бири яхши, комедик актёр ёки жиддий актёр бўлиш?

- Комедик актёрни кўришганда, кулиб, кайфияти кўтарилиб, меҳр билан кутиб олишади. Лекин, жиддий актёр бўлиш ҳам яхши. Жиддий актёр билан жиддий гаплашишади. Мисол учун, драматик роллар ижро этишни ҳам ҳоҳлайман. Агар беришса, бажонидил ижро этаман. Агар беришса, бемалол ижро этиб бера оламан. Ижро этолмасам ҳам, уят бўлади, негаки ўзим режиссёр бўла туриб, ўзим ҳолатларга киришгача тушунтирсаму, ўзим қилиб бера олмасам, бу яхши эмас. Бирор жойга клип суратга олгани борсангиз, ролларингизни кўрганлар дарров “Эй, укам келинг” деб кутиб олишади. Бу инсонлар билан муносабатда ҳам, халқ томонидан илиқлик беради. Ҳақиқатдан ҳам, севимли актёринг бўлса, яхши кўриб, бошқача кутиб олишади.

- Актёрлик маҳорати бўйича дарс олганмисиз?

- Иш бўйича олганман. Санъат институтида актёрлик маҳорати бўйича дарсларга кириб, эшитиб ўтирардим! Қандай ҳолатга киришларни кузатардим. Кўпинча режиссёр Шуҳрат Аббосовнинг дарсларига кирардим. Бу нарса менга керак, эртага актёрларга ролни тушунтирганимда керак бўлади, деганман. “Висол” фильмида операторлик қилганимда, Нозим Тўлахўжаев билан бирга ишлаганмиз. Нозим ака актёр, мультипликатор, жуда кучли режиссёр. Бир пайт у киши актёр Адиз Ражабовга топшириқ бердилар. Эшитиб турганимда, мени ҳам образга киргазиб қўйдилар. Образга кириб, суратга ололмай қолдим. Бўлмаса ҳеч қандай мураккаб жойи йўқ эди. Кадр қўйишга ҳам қўлим титраб кетди. Тўхтанг, бироз дам олай, дедим. Нозим ака ана шундай жуда ҳам кучли режиссёр, маза қилиб бирга ишладик.

- Сизни экранда кўрганлар жуда қувноқ инсон, деб ўйлашади. Аслида-чи?

- Қувноқ, лекин талабчан инсонман! Иш ўз вақтида бажарилмаса, асабийлашаман. Лекин, ўзи жуда ҳазилкашман, гуруҳдагилар билан ҳам ҳазиллашиб ўтираман.

- Рақобат ҳақида?

- Рақобат бор жойда, ўсиш бор! Мен зўр ишларни кўрсам, аксинча ўша ишларни қилган инсонни устозимдек кўриб, ўзим ҳам янада зўр ишлар қилишга ҳаракат қиламан. Рақобат бўлмаса ишлагингиз ҳам келмай қолади. Мен ким қандай клип олаётган экан, деб югуриб кузатмайман. Аксинча, ўз ишим билан шуғулланишни яхши кўраман.

- Юлдузлик касаллиги ҳақида фикрингиз?

- Юлдузлик касаллиги бор нарса, унинг жараёнлари бўлади. Бу касалликдан ўтиб оладиганлар ҳам бор, ўта олмайдиганлар бор. Юлдузлик касаллигининг энг ёмони, бу инсон бирор нарсага қийинчилик билан эришгач, кейин зиқна бўлиб олиб, “ҳаммасига мен эришганман” деяверади. Атрофидагиларни, унга ёрдам берганларни менсимайди, тан олмайди. Менда бу касаллик йўқ, чунки мен жуда қийналиб эмас, ижод қилиб кўтарилганман. Тўғри ўзига яраша қийинчиликлар ҳам бўлган. Ҳатто, овқатимнинг пулини ҳам ижодга сарфлаган вақтларим бўлган. Лекин, мен ҳеч қачон, “мен” демайман. Чунки, бунга сабабчи бўлган бошқа инсонлар ҳам бор, гуруҳим бор.

- Севги ҳақида фикрларингиз?

- Мен тўғриси, севгига ишонмайман. Менимча, севги йўқ. Инсон бир-бирини ҳурмат қилиши керак, ўзаро ишонч бўлиши керак, деб ўйлайман. Шунда инсонда бир-бирига кўникиш, ўрганиш бўлади. Менимча, ўрганиш пайдо бўлганидан кейин, уни севги дейиш мумкин. Биринчи навбатда, инсонга инсонни кўриниши ёқиши керак, сизнинг дидингиздаги, тасаввурингиздаги инсон бўлиши керак. Кейин унинг фикрлашини ҳам билишингиз керак. Фикрлари сизнинг фикрларингизга тўғри келяптими? Сиз қизиққон бўлсангиз, унинг характери хотиржам бўлиши керак. Севги, ўзаро ҳурмат ва кўникиш, ўрганишдан келиб чиқади.

- Рафиқангиз билан қандай танишгансиз?

- Ишим сабаб бўлди. Хонанда Мавлуда Асалхўжаеванинг клипини суратга олиш жараёнида Маликани кўрдим ва “шу қиз менга ёқди” дедим. Учрашдим ва озгина гаплашгач, совчи қўйиб, уйландим. Фикрлаш, характер кабилари менга тўғри келадими, йўқми, синадим. Кўриниши ҳам мен ҳоҳлагандек эди. Инсон идеал бўлмаса ҳам, характерлар тўғри келиши керак, деб ўйлайман. Маликада ўзим истаган характерларни сездим. У банк соҳасида, коллежда ўқийди.

- Севги изҳори қандай бўлди?

- Жуда жиддий ва кўнглимдагидек бўлди! Севги изҳор қиляпман, ҳақиқий севги изҳори бу ҳаётда бир марта бўладиган нарса. Бу албатта, жиддий бўлиши керак!

- Уйланганингиздан кейин кунлик тартибингиз ўзгардими?

- Сал бўлса ҳам тартибга кирди. Илгаригидек, ишлар билан шунчаки ўтиравериш йўқ. Шарт-шарт ишни қилдингми, кетдик. Уйлангандан кейин, кунлик режим ҳам тартибга кирди.

- Ўзингизнинг гуруҳингизга ва суратга олиш майдонида, режиссёрлик талабларингиз?

- Масъулиятли бўлинглар, дейман. Суратга олиш ишлари вақти, бошқа нарсалар тўғрисида гаплашманглар, деб ҳам айтаман. Суратга олиш ишлари вақти, мени оғзимга ва камерага қараб туринглар, ёки актёрларга қараб туринглар, деганман. Чунки, бошқа мавзуда гапирилса, мени ва ишлаётган актёрларни чалғитади. Мен суратга олаётган вақтимда ишоралар ҳам бериб қолишим мумкин. Нимадир халақит бериши мумкин. Шундай пайтларда ёнимиздаги ёрдамчилар қараши керакми? Биз ахир диққат билан ишлаб клип суратга олишимиз керак, ҳеч ким халақит қилмаслиги керак. Иш жараёнидан олдин, ҳаммани йиғиб гапираман, “Менга, Санжар акага, оғзимга қараб туринглар. Бошқа нарсани гаплашманглар, диққат-эътиборли бўлинглар. Ҳамма ўз ишини кузатиб турсин!” Шу гапларни таъкидлаб айтиб қўяман. Уларни бўлса, эсидан чиқиб қолаверади ва гаплашиб кетаверишади. Мен эса, ҳар суратга олиш ишларидан олдин айтаман.

- Оила мустаҳкам бўлиши учун?

- Оила қуриш учун эркак киши аввало, ишини тайин қилиб олиши керак. Чунки, у оила бошлиғи бўлади! Айтиб ўтганимдек ҳиссиётларни сезиб, бир-бирига характери тушадими, шунга аҳамият бериш керак! Иложи бўлса аёл кишига жуда ҳам, қаттиқ бақириш, ҳақорат қилиш керак эмас! Унинг кўнгли совиб қолиши мумкин. Аммо, аёл кишига сал қаттиққўл ҳам бўлиш керак, деб ўйлайман. Чунки, аёл киши ҳам ҳис этиши, ўйлаши керак, эркак киши, бу эркак киши! Хиёнат қилиш керак эмас! Эркак киши эса, доим рўзғорини ҳам бут қилиб қўйиши керак! Оилада бир-бирига ишонч бўлиши керак! Ҳозирда биз ҳам оиламиз мустаҳкам бўлишига интиляпмиз!

Саида Вахобова

Интервью "Тасвир" газетасида чоп этилган