FATTOHHON.COM
« Все новости
Инсон умри бамисоли, япроққа ўхшайди. Аммо, бу япроқ қачон ҳаёт аталмиш дарахтдан узилишини ҳеч ким билмайди... Қайси бир япроқ охиригача сарғайиб узилса, қай бир япроқ эса, айни бир яшиллигида узилади. Эл севган санъаткор Муҳриддин Холиқовнинг ҳам умр япроғи, афсуски, айни яшнаган вақтида ҳаёт дарахтини тарк этган. Унинг вафоти ҳақида эшитганлар аввалига ишонишмаган ҳам. Негаки, хонандалар ҳақида, ойига минг мароталаб, “вафот этибди” деб хабар тарқалиши сир эмас. Аммо, афсуски бу ҳақиқат бўлиб чиққанди, ўшанда...
Ўз қўшиқларини тингловчилар дилига муҳрлаган санъаткор Муҳриддин Ҳолиқов қисқа умр кўрса ҳам, қўшиқлари билан ҳамон тингловчилар ва мухлислар ёдида яшаб келмоқда. Унинг қўшиқлари ҳанузгача шогирдлари томонидан куйланади, номи эса, барча томонидан чексиз ҳурмат билан тилга олинади! Демак, санъаткор, эл қалбида яшаяпти!
Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Халқ артисти Озодбек Назарбеков: - Муҳриддин ака Холиқовдан устоз сифатида жуда ҳам кўп нарса ўрганганман! Шогирдларга жуда ҳам қаттиққўл бўлганлар. Ҳаттоки, бирор нотўғри иш қиладиган бўлсак, қаттиқ танбеҳ берар эдилар. Лекин, қаттиққўллик ҳар доим ижобий натижа беради. Шу даражага эришишимда, яхши санъаткор бўлишимда ҳиссалари катта, деб ўйлайман. Бағрикенг инсон эдилар, бирор жойда бирор ёш санъаткорни яхши қўшиқ куйлаганини эшитиб қолсалар, ҳеч эринмай, уни топиб табриклаб, телефон қилиб табриклаганларини ҳам кўрганман. “Қўшиғингни эшитдим, ҳаракат қил, бўшашма! Ёрдам керак бўлса, айтгин” деб, қўллаб-қувватлардилар. Ёшларга муносабатлари шундай эди. Яхши инсон эдилар.
Cаъдулла Абдуллаев режиссёр:- Муҳриддин акам билан 1995-96 йиллардан бери, бирга ака-укадек бўлиб, тўй-ҳашамларда учрашиб юрганмиз. 1998 йили “Алпомиш” спорт саройида “Замин юлдузлари” фестивалини ўтказганман. Ўшанда биринчилар қатори, Муҳриддин Холиқовга “Замин юлдузлари” мукофотини топширганмиз. Шундан кейин, 1999 йилда “Сен азиз ва муқаддассан аёл” концерт дастурини ўтказишни бошлаган бўлсак, ўшанда ҳам ҳар йили иштирок этиб келардилар. Афсуски, ҳаётдан эрта кетдилар... Ўша куни менга айтишганида, билмадим, қандай ҳолатга тушдим, тўғри уйларига учиб бордим. Олиб келишган экан... Ҳалиям ўша ҳолат эсимда турибди... Ҳеч кимнинг бошига тушмасин, умрлари қисқа экан... Лекин, ҳар доим халқ билан яшайдилар, яшаб келяптилар. Жуда яхши инсон эдилар. Мана ҳозир ҳар йили у кишининг шогирди Озодбек Назарбеков, уларни битта қўшиқларини айтади. Ўша қўшиқ қарсак билан кутиб олинади. Бундай олиб қаралса, Муҳриддин акамнинг ёмон қўшиқлари йўқ! Қўшиқларини гоҳ-гоҳида радиоларда қўйиб туришади. Қўйишганида, ўша қўшиқларни маза қилиб эшитамиз. Илоҳим, у кишининг фарзандларини умри узоқ бўлсин! Ўғли Одилжон яқинда қўшиқ айтишни бошлаяпти. Яқинда бўлиб ўтган “Сен азиз ва муқаддассан аёл” концертига Одилжонни чақирдим. Муҳриддин акамни қўшиқларидан келиб чиқиб, сен томонингдан ҳофизга қаратиб, шеър ёздирамиз, дедик. У билан бирга Нуриддин Ҳайдаровнинг ўғли Ҳожиакбар Ҳайдаров, шунингдек, Дилнура Қодиржонованинг қизи Шаҳризодани ҳам таклиф қилдик. Сўнг, Рислиғой Ҳотамовага айтдик, хонандаларнинг ўзлари айтган қўшиғини, отасига, онасига бағишлов қўшиғи қилиб беринг, дедик. Одилжон “Парирўй санамлар”ни Муҳриддин акага бағишлаб, куйлади. Ҳожиакбар ҳам, ўз отасига, Шаҳризода онасига бағишлаб айтишди. Экран орқали уларни оталари, онасини суратларини бердик. Томошабинлар жуда ҳам яхши кутиб олишди. Муҳриддин акани охиратлари обод бўлсин!
Достон Убайдуллаев хонанда: - Муҳриддин Ҳолиқов билан оилавий яқин бўлганмиз. У киши ҳақида гапирганимда шуни айтишим керакки, қисқа умрда, бундай ширин қўшиқлар чиқарган инсон жуда кам бўлса керак. Мен у инсонни жуда ҳам ҳурмат қиламан, ҳалигача қўшиқларини яхши кўриб тинглайман, куйлайман. Ёшлигимдан уларнинг қўшиқларини эшитиб катта бўлганман. Мухлисиман. Озодбек акамни Муҳриддин аканинг шогирди бўлган вақтларидан танийман. Озодбек Назарбековга мухлис бўлишимга, у киши билан ака-укадек бўлишимга ҳам раҳматли Муҳриддин Холиқов сабабчи бўлганлар. Муҳриддин Холиқовни 1989 йилда биринчи марта кўрганман, танишганман. 1989 йилда Тошкент шаҳрида бутун Республика бўйича Ёшлар ичида “Камолот 89” қўшиқчилар кўрик-танлови бўлган. Режиссёр Бахтиёр Сайфуллаев эди. Бахтиёр ака мени биринчи саҳнага чиқишларимга катта ҳисса қўшган инсонлардан бири. Муҳриддин Холиқов, Ғиёс Бойтоев, Охунжон Мадалиев ва кўп аксарият санъаткорлар билан биргаликда шу кўрик-танловда мен ҳам қатнашганман. Мен ҳам, ўша кўрик-танловда лауреат бўлганман. Бундан ҳозирги кунда жуда ҳам бахтиёрман. Бу инсонлар, чиндан ҳам афсонавий инсонлар эди. Ана ўшанда 1989 йилда Муҳриддин Холиқов билан ака-ука бўлиб қолган бўлсам, мени доим “бу менинг укам” деб, қучоқлашиб кўришардилар. Биринчи бўлиб, “Қиз бола” қўшиғи ҳам шу ерда яралган. Шу кўрик-танлов учун яратилган қўшиқ бўлган. Шу қўшиқдан бошлаб, шу инсоннинг мухлиси бўлиб қолганман, ҳозирги кунгача мухлисиман. Кейинчалик уларнинг уйларига борганман. Ўша вақтларда Муҳриддин акамни “Эй, гўзал” деган қўшиқларини куйлаганман. Муҳриддин Холиқов билан боғлиқ кўп нарсаларимиз бор эди. Оилаларини яхши билганман, фарзандларини яхши билганман. Ҳозирги кунгача, у кишининг фарзандлари Темур, Одил, яхши укаларимдан бири. Муҳриддин акам ўтиб кетган бўлсалар ҳам, яқинлари, қариндошларининг қандай яхши куни бўлса, тўйи, маъракаларида биргаман. Ўғиллари билан ҳам ака-ука бўлиб қолганман. Муҳриддин акам, афсонавий санъаткор сифатида кўз ўнгимда қолган инсонлардан бири. Ҳаётлари шунақа экан, оила аъзоларига Оллоҳдан сабр тилаб қоламан.
Темур Холиқов Муҳриддин Холиқовнинг ўғли:- Дадамлар қаттиққўл, лекин меҳрибон инсон эдилар. Ҳамма нарсага рухсат берардилару, лекин рухсат бермайдиган нарсалари ҳам бор эди. Масалан, кечқурун кўчада юриш мумкин эмасди, соат 19.00 дан кейин кўчага чиқишга рухсат йўқ эди. Жуда тартибли инсон эдилар. “Инсон ҳар доим мард бўлиши керак”, дердилар. Жуда меҳрибон ва сахий эдилар, масалан, “бирор нарсани олиб беринг”, деб айтсак, эртаси куниёқ олиб берардилар. Мен дадамлар билан бир кунда туғилганман, яъни 5 сентябрда! У киши ҳаётликларида ҳар йили уйда катта туғилган кун қилиб, бирга нишонлардик! Кейин кўпинча, ногиронлар уйи, қариялар уйига бориб, ўша ерларда йиғин қилардилар. Бир марта туғилган кунларида болалар уйидаги болаларни уйга олиб келиб, ош бериб, совғалар бериб, хурсанд қилганлар. Бундай хайрия ишларни бошқа кунлари ҳам кўп қилардилар. Аммо, ҳар йили 5 сентябрда хайрия ишларини қилардилар. Мен ўзим ҳам, 2 йил олдингача, уларнинг хайрия ишларини давом эттириб келгандим. Аммо, 3 йил бўлиб қолди, давом эттира олмадим, чунки шу йиллар ичи ўзим Тошкентда бўла олмай қолдим. У кишини халқ севиб тингларди. Ўзим дадамнинг қўшиқларидан энг кўп эшитадиганим, “Ойнинг ўн беши қоронғу” қўшиғи. Ҳозирда отамнинг касбини укам Одил давом эттирмоқчи, қўшиқ куйлаяпти. Дадам, футболчи бўлишимни ҳоҳлардилар, лекин мен оёғим синиб, футболдан кетганман. Ҳозир бошқа соҳада ишлаяпман. Ҳозир ҳам ҳар йили дадамни туғилган кунларида, 20-30 талаб шогирдлари йўқлаб келишади, хабар олиб, хотирлаб кетишади.
Шукурилло Исроилов сўз устаси ва актёр: - Албатта, Муҳриддин Холиқов деганда, кўз олдимизга ўзбек санъатининг буюк намоёндаси келади. Қисқа муддат ичида, Муҳриддин Холиқов ўзини санъатдаги ўрнини, кимлигини кўрсатиб қўя олган инсон. Бу инсон, тарихда қолди. Унинг айтган қўшиқлари, яратган санъати, унинг жозибадор, ширали овози ҳеч кимда йўқ, назаримда. Мен Муҳриддин акам билан ёшликдан бирга ижод қилганман. Ижодимни ҳам биринчи шу инсон билан бошлаганман. У вақтларда ёш вақтим, тўйларда ҳавас қилиб, давра олиб бориб юрардим. У киши билан 1988 йилдан ижод қилишни бошлаганман. Шу инсонни ёнида юриб, кам бўлганимиз йўқ. Салкам 9 йил бирга ижод қилдик. 1992 йилдан бошлаб, Озодбек келиб, бизга қўшилди. Ҳаммамиз биргаликда ижод қилдик. Ўша пайтларда у кишига ҳавас қилардик. “Биз ҳам зўр санъаткор бўлармиканмиз?” дердик. “Озод, сен зўр хонанда бўлиб кетсанг, мен зўр қизиқчи бўлсам, иккаламиз бирга бир ойлаб концертлар берсак” деб, орзу қилганмиз. Инсон ҳар доим дилдан яхши ният қилиши керак экан, қарангки, ўша кунлар етиб келиб, бу йил бирга 20 кунлаб концерт ҳам қилдик. 1993 йилда гапирилган гаплар, шунга ҳам, 21 йил бўлибди! Шунинг ҳам сабабчиси ким? Албатта, устозимиз Муҳриддин ака Холиқов. Бунда ҳам, Муҳриддин аканинг жуда катта ҳиссаси бор! Оила аъзоларининг умрлари узоқ бўлсин! Муҳриддин ака кўрмаганларини, фарзандлари кўрсин! Муҳриддин Холиқов ҳақида қанча гапирсак ҳам оз, у қўли очиқ, саховатли, меҳмондўст инсон эди. Соат тунги 03.00 бўлса ҳам, тонги 4-5 бўлса ҳам, уйга меҳмон чақириб, ош қиларди. Ҳар доим эслаб, хотирлаймиз. Бу инсонни шогирдларига кўп меҳнати сингган! Бизнинг ютуқларимиздан жуда қувонарди. Ҳеч ёдимдан чиқмайди, 1999 йилда, Саъдулла Абдуллаевнинг “Сен азиз ва муқаддассан аёл!” концертида хонанда Абдулазиз Каримнинг “Қурбон бўламан” қўшиғининг сўзларини алмаштириб, “Мен оч қоламан” деб, дўмбоқ болаларни фаришта кўринишида кийинтириб, қўлига кабоб кўтартириб, ўзим ҳам оқ кийиниб, куйлаб чиққанман! Ўшанда томошабинлар шунчалик яхши қабул қилишганки, 5 минут тўхтовсиз қарсак чалишган! Ҳеч кимга бундай бўлмаганди! Шунда Муҳриддин акам хурсанд бўлиб, “эртага концертни кейинги кунида яна шундай бўлса, ўрнингдан турма! Томошабинлар қарсак чалаверишсин!” деб, шунақа хурсанд бўлиб кетганлар! Ўша олқишларни ўзимга ҳам бўляпти, деб хурсанд бўлганлар, чунки мен уларнинг шогирди эдим! Ҳаммага “бу мени укам, жигарим, менинг қўлимдан чиққан бола”, деб мақтаб, фахрланиб гапирардилар! Шундай олийжаноб инсон эдилар.
Абдурашид Йўлдошев хонанда: - Муҳриддин акамни гарчанд ёнларида хизматларини қилиб юрмаган бўлсам ҳам, кўп тадбирларда бирга ўтириб, кўп тадбирларда гаплашиб, кўп суҳбатда бўлганман. Муҳриддин акам, ўзига яқин тутиб, баъзи камчиликларимни айтиб, маслаҳатлар берардилар. “Укам ундай қилма, бундай қил, тўйга борганда мана бундай кийининглар, тўйга борганда аппаратурани мана бунақасини олиб боринглар, ёмон аппарат олиб борманглар” дердилар. Ҳаттоки, энди ижодни бошлаб, тўйларда иштирок этиб юрган вақтимда, ўзим орган чалиб қўшиқ айтардим. Муҳриддин акам бўлсалар, менга “ёки қўшиқ айтгин ва созанда олгин, ёки мусиқачи бўлиб, бир ҳофиз олгин. Икковини барибир эплай олмайсан, кейинчалик барибир биттасини танлашингга тўғри келади. Шунинг учун ҳам, ҳозирдан биттасини танлагин!” деганлар. Муҳриддин акамнинг гаплари билан мен, бошқа орган чалмасдан, хонандаликни олиб кетдим ва саҳнага чиқиб қўшиқ куйлайдиган бўлганман! Бугунги кунда яккахон хонанда бўлиб, саҳналарга чиқиб, шундай қўшиқ куйлашимда, уларни тўғри йўл кўрсатганликлари катта ўрин тутади.
Саида Вахобова
Феруза Фаттохова